Fototerapija
FOTOTERAPIJA-terapija se sprovodi veštački dobijenom svetlošću u vidu ultraljubičaste (UV) i infracrvene (IR) svetlosti. Vidljiva svetlost zauzima samo mali deo spektra (380-760 nm).
Ljubičasta svetlost ima najmanju talasnu dužinu,u spektru se nastavlja UV svetlošću (10-380nm).
Crvena svetlost ima najveću talasnu dužinu,u spektru se nastavlja IR svetlošću (760nm-1cm).
Iznad crvene svetlosti dolazi do povišenja temperature i ovaj deo se zove infracrveni deo spektra (IR).
Ispod ljubičaste se registruje hemijsko dejstvo. Ovaj deo spektra zove se ultraljubičasti deo (UV).
Biloško dejstvo svetlosne energije na čovečiji organizam zasniva se na dejstvu određenih kvanata energije koji prodiru kroz košu i sluzokožu i bivaju apsorbovani od strane ćelija. Što je talasna dužina zračenja manja,svetlosni kvant je veći (gama-x zraci-UV-vidljiva svetlost-IR).
UV zraci-oblik svetlosne energije čiji elektromagnetni talasi zauzimaju deo spektra od 10-380nm. Nevedljivi su i hemijski aktivni.
UV A zraci (380-315nm)-UV A zrake apsorbuje ozonski omotač.
UV B zraci (316-280)
UV C zraci (< 280nm)
Veštački izvor UV zraka je kvarcna lampa.
Reakcija kože:dermatitis,pojačano stvaranje melanina-pigmentacija,plorifilacija ćelija rožastog sloja.
Povoljna opšta delovanja:
- pretvara provitamin u vitamin D3-antirahitično delovanje
- povećava otpornost-povišen titar antitela
- aktiviranje fermentnih sistema,ubrzavanje metabolizma i oksidoreduktivnih reakcija
- povećanje retikulocita u rekonvalescenciji
- delovanje na psihu-poboljšanje raspoloženja
- vegetativni nervni sistem-slabe doze aktiviraju,a jake smiruju simpatikus
- povoljno utiču na funkciju osovine hipotalamus-hopifiza-nadbubrežne žlezde
Indikacije za opšte zračenje:
- rahitis
- iscrpljenost posle teških oboljenja i operacija
- anemija kod gubitka krvi
- ekstrapulmonalna TBC
- dermatološka oboljenja
Indikacije za lokalno zračenje:
- dekubitus,akne,(ulcuscruris)
- dermatološka oboljenja (furunkoloza,alopecija,seboreja)
- reumatska oboljenja (neuralgije,lumbalni sindrom)
Kontraindikacije:
- plućna tuberkuloza
- tireotoksikoza
- šećerna bolest
- kožna oboljenja (lupus eritematodes)
- prekancerozno stanje kože
- oštećenje kože X zracima
- hronični nefritis
- neurovegetativna distonija
- kardiomiopatija
Fizičko delovanje UV zraka:
- fotoelektrični fenomen-menjaelektričnu ravnotežu atoma-izmešta elektrone sa putanje.
Fotohemijski fenomen-menja raspored i odnos atoma u molekulu.
Fenomen fluorescencije-deplasira elektrone sa jedne putanje na drugu.
IR zraci-svetlosna energija čiji elektromagnetni talasi imaju talasnu dužinu od 760nm-1mm.
Toplotni zraci sa fototermičkim delovanjem.
Kratki IR zraci (760-1500nm).
Dugi IR zraci (1500-12000nm).
Kratki talasi-prodiru ukožu 5-10mm. Emituju ih sijalice od volframa 150-1500W.
Dugi talasi-prodiru u kožu 0.5mm-2mm. Emituju ih zagrejana,tamna tela,a veštački izvori su IR sijalice (sollux),grejači,svetlosni arnjevi. Trajanje i rastojanje izvora od kože je proizvoljno i zavisi od subjektivnog osećaja pacijenta.
Fizičko delovanje IR zraka
Lokalno
- eritem nehomogen u vidu crvenih mrlja mrežastog izgleda (vazodilatacija arteriola i kapilara služi odvođenju toplote sa mesta zračenja
- bolji priliv arterijske krvi uz bolju saturaciju venske krvi kiseonikom uz bolju ishranu tkiva
- resorpcija metabolita i ekstravazata,smanjivanje edema i analgetski efekat kod slabih doza
- konsenzualna reakcija na drugom ekstremitetu
Opšte
- opšte zračenje tela izaziva znojenje,ubrzanje pulsa i ubrzanje disanja (pad pulsa može izazvati gubitak tečnosti,soli i azotnih materija)
Indikacije:
- postreumatska stanja (povrede mekih tkiva)
- reumatska oboljenja (hronična proliferativna zapaljenja zglobova)
- zapaljenje paranazalnih šupljina
- furunkuloza kože
- stanje posle ekstrakcije zuba
- uvod u druge procedura fizikalne terapije
Kontraindikacije:
- akutna febrilna oboljenja
- akutna zapaljenja kože,mekih tkiva i zglobova
- sklonost ka krvarenju
- sumnja na malignitet
- tuberkulozna oboljenja
- okluzivna arterijska oboljenja
- anestezija kože na termičke draži
- teža srčana oboljenja
