Reumatoidni artritis
Reumatoidni artritis (reumatska upala ili zapaIjenje zglobova) može varirati od vrlo blagog oblika u kojem su zahvaćeni jedan ili dva zgloba, pa do vrlo teške slike u kojoj je zahvaćena većina zglobova ili svi zglobovi. Pretežan broj bolesnika koji budu čitali ovo nalazi se negdje u sredini, između te dvije krajnosti.
Odmah na početku treba kazati da nije dobro upoređivati svoju sliku bolesti s drugim osobama koje boluju od iste bolesti, niti misliti na to da bi jednog dana bolest mogla jače uznapredovati te dovesti do većih promjena na zglobovima i u njihovoj pokretljivosti. Ima, naime, sretnih bolesnika kod kojih bolest, nakon što bude vrlo žestoka, opet sama iščezava. Većina bolesnika pokazuje znakove koji se najprije pogoršavaju, a onda opet poboljšavaju. Za lepog vremena se oni osjećaju potpuno dobro. Prisutni su samo blaži znakovi na pojedinim, obično malenim zglobovima, ali kad se stanje aktivira, pojačaju se bolovi i poveća zakočenost zglobova. Takva faza pogoršanja se može, na sreću, dosta dobro lečiti, i to brzo, jer svaki bolesnik može mnogo sam sebi pomoći.
Vrlo je važno biti siguran da je dijagnoza reumatoidnog artritisa utvrđena, tj. da je doista riječ o toj bolesti, tako da se može što ranije započeti pravo lečenje. Zbog toga se bolesnik uvijek mora uputiti reumatologu, koji če postaviti dijagnozu i odrediiti lečenje i rehabilitaciju. Saveti o bolesti koje bolesniku daju "iskusniji" reumatičari ili rođaci bolesnika nisu uvijek pravdi, već su pravi samo oni koje daje stručnjak za te bolesti, a to je reumatolog.
Što je artntis?
Artritis označava upalu zgloba. Postoji nekoliko oblika artritisa ali reumatoidni je artritis najčešći.
Reumatoidni artritis je hronična progresivna upalna reumatska bolest koja se manifestira pretežno na pokretnom delu (ruke i noge). Od reumatoidnog artritisa obolijeva 2-3% stanovnika, češće žene, a rjeđe se javlja kod djece. Od te bolesti podjednako obolevaju svi narod i sve rase.
Bolest obično počinje podmuklo i s nekarakterističnnim znakovima. Često joj može prethoditi neka infekcija, npr., gripa, neka druga bakterijska ili virusna infekcija. Drugi incidenti koji prethode bolesti mogu biti povrede zglobova, veliki duševni ili osjećajni potresi (stresovi). Međutim, opšte prevladava mišljenje da svi ti činioci ipak nisu uzrok, već oni mogu biti samo pokretači bolesti ili ubrzavajući činioci.
Pravi uzrok reumatoidnog artritisa nije poznat. Sva nastojanja koja se čine na naučnom polju u celom svetu da bi se otkrio pravi uzročnik još uvijek nisu urodila plodom.
Upala se najprije razvija na nežnoj i osetljivoj membrani u zglobu i oko tetiva a kasnije zahvata zglobnu tekućinu, zglobnu hrskavicu i meka tkiva oko zgloba. Unutrašnji sloj zglobne čahure odeblja za nekoliko puta, što se naziva panus, koji razara zglobnu hrskavicu i kost ispod hrskavice dovodeći do nestanka zglobne pukotine i spajanja susednih kostiju. Gibljivost u tako promenjenom zglobu nije moguća. Ako potraje duže, dovodi do oštećenja ne samo njih već i samoga zgloba. No, i uprkos tome što se u vezu s artritisom dovode virusi ili bakterije, dokazano je da se ta bolest ne prenosi na druge osobe. Reumatoidni artritis se, dakle, ne može prenijeti na supružnike ili na zdravstveno osoblje, odnosno na osobe koje neguju bolesnike. Misli se da ta bolest nije ni nasedna, iako je opisano da je kod bolesnikovih rođaka češća nego kod nesrodnih osoba.
U većini slučajeva bolest počinje postupno, nejasnim i nekarakterističnim znakovima. Gubitak apetita, mršavljenje, znojenje, poremećen san, umor, osjećaj iscrpljenosti, nemir, lagano povišena temperatura i drugi znakovi mogu biti početni simptomi. Bolest obično počinje između 40. i 50. godine a rjeđe ranije ili kasnije.
Nakon nekoliko mjeseci ili godinu dana od početnih nejasnih znakova počinju "pravi simptomi" bolesti. Među njima prvo se javlja bol u zglobovima šake, rjeđe drugde, najpre kao tupa bol koja traje nekoliko dana i iščezava, zatim se ponovno vraća, postaje jača i duže traje. Bol je lokalizirana na jednom ili više zglobova. Istovremeno se razvije i ukočenost zglobova koja je najjače izražena ujutro pa se zove jutarnja ukočenost. U toj fazi treba ukočenost razlikovati od trnjenja i mravinjanja u prstima šaka, koji nastaju zbog promjena na vratnoj kičmi obično kod žena nakon 30. godine, a kod muškaraca nakon 45. godine starosti i nemaju nikakve veze s reumatoidnim artritisom. Jutarnja ukočenost zglobova u početku traje nekoliko minuta, dok se ne razgibaju šake, a kasnije i nekoliko sati. Ukočenost zglobova nastaje i nakon svakog dužeg odmaranja.
S razvojem bolesti javlja se stalna bol, najprije pri pokretu i na pipanje, a kasnije i prilikom mirovanja, spontana bol. Zatim se javlja oteklina zglobova, a pokreti postaju smanjeni i otežani. Kasnije bolest zahvata zglobove stopala i druge zglobove ruku i nogu. U hroničnoj fazi bolesti može zahvatiti sve zglobove i oštetiti funkciju pokretnog sastav te umanjiti sposobnost za rad na radnom mjestu ili kod kuće .
Rana faza reumatoidnog artritisa, koja traje oko godinu dana, neobično je važna sa stajališta liječenja. U tom se, naime, vremenskom razdoblju može učiniti mnogo, pa čak i smiriti bolest, odnosno mogu se sasvim potisnuti njeni znakovi. U toj fazi zglobovi su veoma upaljeni, otečeni, topli, bolni, smanjena im je pokretljivost i zakočeni su, naročito ujutro nakon ustajanja ili nakon dužeg dnevnog odmaranja, odnosno mirovanja.
Lečenje
U toj ranoj fazi bolesti, tj. tokom prve godine trajanja bolesti, liječenje obuhvata:
1. odmor upaljenog zgloba.
2. brigu o općem zdravlju i
3. fizikalnu terapiju.
